Hukuk, yalnızca kuralların yazılı olduğu bir metinler bütünü değildir; aynı zamanda bireylerin yaşamlarını şekillendiren, güven veren ve adaleti tesis eden bir sistemdir. İşte bu güvenin teminatlarından biri de “kazanılmış hak” ilkesidir. Peki, kazanılmış hak nedir ve hangi kanunla güvence altına alınır?
—
Kazanılmış Hak Nedir?
Kazanılmış hak, bireylerin yürürlükteki hukuk kurallarına uygun olarak elde ettikleri ve hukuken korunması gereken haklardır. Bu haklar, kanunların geriye yürümezliği ilkesi gereği, yeni bir düzenleme ile ortadan kaldırılamaz. Örneğin, bir çalışanın kıdem tazminatı hakkı, sonradan çıkarılan bir düzenlemeyle geriye dönük olarak iptal edilemez.
—
Hangi Kanunla Güvence Altına Alınır?
Türk hukukunda kazanılmış hak ilkesi, çeşitli mevzuat hükümleriyle güvence altına alınmıştır:
Anayasa Madde 2: Türkiye Cumhuriyeti, bir hukuk devleti olarak bireylerin hak ve özgürlüklerini korur.
Anayasa Madde 35: Mülkiyet hakkı korunur ve yalnızca kamu yararı nedeniyle sınırlanabilir.
Türk Medeni Kanunu: Hukuki işlemlerin güvenilirliği ve hakların korunması için düzenlemeler içerir.
Türk Borçlar Kanunu: Sözleşmelerin güvence altına alınması ve tarafların haklarının korunması ilkelerini düzenler.
Bu düzenlemeler, bireylerin elde ettikleri hakların korunmasını ve hukuki güvenliğin sağlanmasını amaçlar.
—
Kazanılmış Hakların Hukuki Dayanakları
Kazanılmış hakların korunması, hukukun temel ilkelerindendir:
Geriye Yürümezlik İlkesi: Kanunların geriye yürümezliği ilkesi, kazanılmış hakların korunmasını sağlar.
Hukuki Güvenlik: Bireylerin geleceğe yönelik plan yapmalarını ve haklarının güvence altında olmasını temin eder.
İdari İstikrar: İdare hukukunda, idarenin işlemlerinin istikrarı ve öngörülebilirliği sağlanır.
Bu ilkeler, hukuk devletinin temel taşlarını oluşturur ve bireylerin haklarının güvence altına alınmasını sağlar.
—
Kazanılmış Hakların Uygulama Alanları
Kazanılmış hak ilkesi, çeşitli hukuk alanlarında uygulanır:
İş Hukuku: Bir işçinin kıdem tazminatı hakkı, sonradan yapılan düzenlemelerle geriye dönük olarak iptal edilemez.
Vergi Hukuku: Vergi mükelleflerinin kanunen hak kazandıkları vergi muafiyetleri, geçmişe dönük olarak iptal edilemez.
Sosyal Güvenlik Hukuku: Emeklilik hakkını elde etmiş bir kişinin, emeklilik şartlarının sonradan değiştirilmesiyle mağdur edilmesi mümkün değildir.
İdare Hukuku: Kamu görevlilerinin hak ettikleri maaş ve özlük hakları, idari tasarruflarla ortadan kaldırılamaz.
Bu uygulamalar, bireylerin elde ettikleri hakların korunmasını ve hukuki güvenliğin sağlanmasını amaçlar.
—
Kazanılmış Hakların Toplumsal Etkileri
Kazanılmış hakların korunması, toplumda hukuk sistemine duyulan güveni artırır ve bireylerin geleceğe yönelik plan yapmalarını sağlar. Bu da toplumsal barışın ve düzenin tesisine katkı sağlar.
—
Sonuç
Kazanılmış hak ilkesi, bireylerin elde ettikleri hakların korunmasını ve hukuki güvenliğin sağlanmasını amaçlar. Türk hukukunda, Anayasa ve ilgili mevzuatlar bu ilkenin güvencesidir. Bu ilkenin korunması, hukuk devletinin temel taşlarını oluşturur ve bireylerin haklarının güvence altında olmasını sağlar.
—